Smádýrabókin

Silfurskotta

Latnenskt heiti: Lepisma saccharinum
Enskt heiti: Silverfish
Kjör aðstæður: Raki
Líftími: 5 ár
Meinsemd: Nærist á myndum, skjölum og öðrum pappír
Afgreiðsla: Ein koma ~45 mín
Nánar:
Silfurskotta hefur í gegnum árin valdið miklu hugarangri hjá mörgum. Lengi vel var erfitt að losna við hana úr hýbýlum fólks. En nú er öldin önnur og með tilkomu betri efna og þekkingu á hvar best sé að setja þau, næst nær því undantekningarlaust 100% árangur.
Silfurskottan er ansi langlíf og getur náð allt að 5 ára aldri. Á einu ári getur afkomandahópurinn orðið rúmlega 1500 silfurskottur. Þó hún eignist sjálf ekki nema 30 egg á árinu, þá verða afkvæmin fljótlega kynþroska. Það tekur eggið ca. 40 daga að klekjast út og kynþroskanum er náð á 15 dögum.
Ég er ca. 1 klukkustund að gera þetta og þið megið koma aftur heim 3. tímum seinna.
http://en.wikipedia.org/wiki/Silverfish

Parketlús

Latnenskt heiti: Dorypteryx domestica
Enskt heiti: Barklouse
Kjör aðstæður: Mygla
Líftími: 8 mánuði
Meinsemd: Engin
Afgreiðsla: Ein koma ~45 mín
Nánar:
Parketlúsin skýtur reglulega upp kollinum. 
Agnarsmátt kvikindi sem oftast er hægt að greina á því að hún hoppar ef þú bankar puttanum við hliðina á því. Eða ef þú líka setur puttan rólega yfir hana eins og þú ætlir þér að kremja hana, þá tekur hún lengstu stökkinn sín til að froða sér.
Parketlúsin er það smá að mér hefur ekki tekist að ná almennilegri mynd af henni ennþá, en hægt er að sjá mynd ásamt upplýsingum inná vef Náttúrufræðistofnunar Íslands. 
https://www.ni.is/parketlus
Viðvera Parketlúsarinnar getur gefið húseiganda oft boð um að hugsanlegur raki eða jafnvel mygla sé til staðar í húsnæðinu.

Hamgæra

Latnenskt heiti: Reesa vespulae
Enskt heiti: Skin beetle
Kjör aðstæður: Lífrænn fatnaður
Líftími: 1 ár
Meinsemd: Nærist á ull, loðskinni og öðrum lífrænum fatnaði
Afgreiðsla: Ein koma ~45 mín
Nánar:
Hamgæra er leiðinlegur heimilisgestur sem leggst óboðinn í mat heimilismanna. Oft eru smáar bjöllur í gluggakistum fyrstu merki þess að hambjalla sé búinn að koma sér fyrir á heimilinu. Þær sækja stýft í birtuna og hægt að finna þær einnig í ljósakúplum. Aftur á móti getur reynst erfiðara að finna lifrunar. En það eru þær sem valda mestum skaða. Þær er oft að finna innst í skúffum eða skápum, þar sem opin og óvarinn matvæli eru geymd. Einnig inn í fataskápum þar sem fatnaður unnin úr lífrænum efnum er geymdur, eins og til dæmis ull, pels, skinn ofl. Hér hægra meginn sjáið þið hvernig hún lítur út á lirfustiginu. Hægt er að sjá mynd ásamt upplýsingum inná vef Náttúrufræðistofnunar Íslands.  https://www.ni.is/hamgaera

Feldgæra

Latnenskt heiti: Attagenus smirnovi
Enskt heiti: Vodka beetle
Kjör aðstæður: Lífrænn fatnaður
Líftími: 1 ár
Meinsemd: Nærist á ull, loðskinni og öðrum lífrænum fatnaði
Afgreiðsla: Ein koma ~45 mín
Nánar:
Feldgæra er ein af mörgum systrum Hamgærunuar.
Hún hagar sér samt aðeins öðruvísi, því ólíkt Hamgærunni sem aðallega vill vera í eldhúsinu. Þá er hægt að finna Feldgæruna allststaður um allt hús í miklum mæli. Sófasettið fyrir framan sjónvarpið er vinsæll staður. Prjónadótið á gólfinu og lopapeysann inn í skáp er einnig vinsæll staður. Hér hægra meginn sjáið þið hvernig hún lítur út á lirfustiginu. Hægt er að sjá mynd ásamt upplýsingum inná vef Náttúrufræðistofnunar Íslands. https://www.ni.is/feldgaera

Hveitibjalla

Latnenskt heiti: Tribolium destructor
Enskt heiti: Destructive flour beetle
Kjör aðstæður: Hveiti
Líftími: 3 ár
Meinsemd: Nærist á hveiti, korni og brauðvöru
Afgreiðsla: Ein koma ~45 mín
Nánar:
Hægt er að sjá mynd ásamt upplýsingum inná vef Náttúrufræðistofnunar Íslands. https://www.ni.is/hveitibjalla

Korntanni

Latnenskt heiti: Oryzaephilus surinamensis
Enskt heiti: Sawtoothed grain beetle
Kjör aðstæður: Korn
Líftími: 3 ár
Meinsemd: Nærist á korni, hnetum og brauðvöru
Afgreiðsla: Ein koma ~45 mín
Nánar:
Hægt er að sjá mynd ásamt upplýsingum inná vef Náttúrufræðistofnunar Íslands. https://www.ni.is/korntanni

Krosskönguló

Latnenskt heiti: Araneus diadematus
Enskt heiti: Cross spider
Kjör aðstæður: Í skjóli
Líftími: 5-6 mánuðir
Meinsemd: Engin
Afgreiðsla: Ein koma ~45 mín
Nánar:
Köngulóin (áttfætlan). Kóngulóin er mætt og byrjuð að hertaka hús, palla, grill og garðhúsgögn.
Henni á bara eftir að fölga nema eitthvað sé gert í því. 
Myndin eru af köngurló sem nefnist krosskönguló.
Ef þið viljið losna við köngurlær í sumar, eða aðrar tegundir skordýra, þá hafið þið samband við Meindýraeyði Íslands.
Þar sem ég þekki atferli hennar og háttalag afar vel, þá veit ég hvar hún felur sig og hvar best er að setja efnið til að ná sem bestum árangri gegn henni.
Ásamt því að köngulóin hverfur við þessa meðferð mína, þá minnkar allur ágangur af flugum til muna. 
Einnig vill Geitungurinn síður gera sér bú í húsinu í sumar ef húsnæðið hefur verið meðhöndlað af Meindýraeyði Íslands. 
 

Veggjalús

Latnenskt heiti: Cimex lectularius
Enskt heiti: Bedbug
Kjör aðstæður: Rúmdýnur
Líftími: 18 mánuði
Meinsemd: Bítur og nærist á fólki
Afgreiðsla: Tvær komur, með um tveggja vikna millibili.
Fyrsta koma: 4-8 klst
Seinni koma: ~1 klst
Nánar:
Veggjalús ætti að heita rúmlús. Nafnið afar villandi og fólk ruglar henni þar af leiðandi við óskylda tegund, sem ber nafnið Veggjatítla.

Veggjalús eða rúmlús, þykir afar gott og þægilegt að búa um sig í þrummi fórnardýrs síns. Hún læðast oftast fram að nóttu, til að næra sig á fersku blóði rúmfélaga síns. Við skulum vona að hún velji þig aldrei sem rúmfélaga. Á Engilsaxnesku ber hún það aðlaðandi nafn "BedBugs."

Ég mæli eindregið með því að fólk lesi þessa grein. Hún er full af fróðleik um hvernjig minnka má líkurnar á að fá þetta heim til sín. https://www.medicinenet.com/bed_bugs/article.htm

Lúsmý

Latnenskt heiti: Culicoides
Enskt heiti: Biting midges
Kjör aðstæður: Votlendi
Líftími: 2-7 vikur
Meinsemd: Bítur og nærist á fólki
Afgreiðsla: Ein koma 1-2 tímar
Nánar:
Lúsmý er afar leiðinlegur fylgifiskur sumarsins og skapar ómæld óþægindi fyrir fólk heima við. Lúsmýið er að, aðallega á morgnanna og á kvöldin, þá læðist að sofandi fólki og nær sér í blóð til að nærast á.

Ferðamenn, veiðimenn og aðrir sem eyða tíma úti á morgnanna og á kvöldin verða fyrir barðinu á Lúsmý. Jafnvel á daginn þegar skýjað er og vindur er hægur má eiga vona á blóðkoss frá Lúsmý.
Þessu hafa ansi margir kynnst síðustu ár aðallega í Kjósinni, Kjalarnesi, Mosfellsbæ og Grafarvogi, einnig  á skjólstæðum gróðursælum stöðum í Reykjavík og Kópavogi. Þetta blóðsjúgandi pínulitla kvikindi, hefur áreytt fólk í Hafnarfirði og allt suðar að Vogum. Borgarnes og uppsveitir eru farin að finna fyrir þessu líka.

Bitin eru pirrandi, sársaukafullt og geta valdið í örfáum tilvikum varanlegum húðskemmdum.
Meindýraeyðir Íslands hefur verið að eiga við og eyða, þessum blóðsugum með mjög góðum árangri, allt frá árinu 2013. En þá varð ég var við þetta fyrst upp í Kjós og einnig í Mosfellsbæ.

Það er ekki sama hvernig þetta er gert til að góður arangur náist.

Hægt er að sjá mynd ásamt upplýsingum inná vef Náttúrufræðistofnunar Íslands.

https://www.ni.is/lusmy

https://www.ni.is/frettir/2015/06/lusmy-herjar-a-ibua-sumarhusa

Þýski Kakkalakki

Latnenskt heiti: Blattella germanica
Enskt heiti: German cockroach
Kjör aðstæður: Heimili
Líftími: 6-7 mánuðir
Meinsemd: Nærist á flestum matvælum, vond lykt og óþrif
Afgreiðsla: Tvær komur, með um tveggja vikna millibili.
Fyrsta koma: ~45 mín
Seinni koma: ~45 mín

Húsamaur

Latnenskt heiti: Hypoponera punctatissima
Enskt heiti: Roger's ant
Kjör aðstæður: Rofnar skólplagnir
Líftími: 4 ár
Meinsemd: Getur bitið fólk
Afgreiðsla: Þarf að laga orsök, veittar ráðleggingar
Nánar:
Píparar hafa á honum gælunafn og kalla hann klóakmaur...

Húsþjófur

Latnenskt heiti: Ptinus tectus
Enskt heiti: Australian spider beetle
Kjör aðstæður: Hræ
Líftími: 1 ár
Meinsemd: Engin
Afgreiðsla: Ein koma ~1 klst

Brauðtítla

Latnenskt heiti: Stegobium paniceum
Enskt heiti: Drugstore beetle
Kjör aðstæður: Brauð
Líftími: 1-2 mánuðir
Meinsemd: Nærist á hveiti, korni og brauðvöru
Afgreiðsla: Ein koma ~45 mín

Fatamölur

Latnenskt heiti: Tineola bisselliella
Enskt heiti: Clothing moth
Kjör aðstæður: Lífrænn fatnaður
Líftími: 3-5 mánuðir
Meinsemd: Nærist á ull, loðskinni og öðrum lífrænum fatnaði
Afgreiðsla: Ein koma ~45 mín

Hrísrani

Latnenskt heiti: Sitophilus oryzae
Enskt heiti: Rice weevil
Kjör aðstæður: Hrísgrjón
Líftími: 6 mánuðir
Meinsemd: Nærist á hrísgrjónum
Afgreiðsla: Ein koma ~45 mín

Veggjatítla

Latnenskt heiti: Anobium punctatum
Enskt heiti: Common furniture beetle
Kjör aðstæður: Rakt timbur
Líftími: 3 ár
Meinsemd: Eyðileggur timburhús, nærist á timbri
Afgreiðsla: Mat á umfangi: ~3 tímar, veittar ráðleggingar
Nánar:
Algengt er að veggjatítla finnist í þaki og þaksperrum húsa, þar sem raki getur oft verið hár ásamt háu hitastigi. Þetta á sérstaklega við um illa einangruð þök, þar sem hiti, ásamt raka, á greiðari leið upp í þaksperrur.
Flugtími fullorðinna veggjatítla er aðallega í júnímánuði.
Í náttúrinni er þroskaferli þessar bjöllutegundar um eitt ár. Þroskaferli hennar lengist til muna hér á norðlægari slóðum í híbýlum fólks og telst vera milli 3-5 ár. Sumar heimildir segja að þroskaferlið taki allt upp í 8 ár.
Með þroskaferli er átt við að, frá því að eggi er orpið, og þar til það dýr er klekst úr því eggi verður fært um að verpa eggi.

Veggjatítla leggst á margar viðartegundir og verður uppvöxtur þeirra mestur í furu, víði og hesli.Kjörhiti lirfa er 22-23°C. Þær þrífast ágætlega við lágt hitastig en vaxtarhraði minnkar og vöxtur stöðvast alveg við 14°C.
Veggjatítla kann best við sig þegar raki í viðartegund er um 30%, sem samsvarar uþb. 100% loftraka.Þroskaferli dýrsins er 3-5 ár og fjölgun hæg. Kvendýrið verpir 20-60 eggjum og sjaldgæft að þau klekist öll út.
Alltaf verða afföll þannig að reikna má við að sjaldgæft sé að fjöldinn af lirfum sé meir en 40-50 stykki sem hvert kvendýr eignist. Líftími bjallanna er stuttur og er um það bil 14 dagar.

Sölvahrútur

Latnenskt heiti: Ligia oceanica
Enskt heiti: Sea roach
Kjör aðstæður: Fjörumál
Líftími: 2-3 ár
Meinsemd: Engin
Afgreiðsla: Ein koma ~45 mín

Blökkumaur

Latnenskt heiti: Lasius niger
Enskt heiti: Black garden ant
Kjör aðstæður: Gróin garður
Líftími: 4 ár
Meinsemd: Engin
Afgreiðsla: Ein koma ~45 mín
Nánar:
Blökkumaur (Lasius niger) Maurar!!! Ég hreinlega elska maura :) Einstakar skepnur. Fyrsta maurabúið af ætt Blökkumaura fanst úti við í vesturbæ reykjavíkur 20 apríl 2020.

Það vorum við Marco Mancini Maurasérfræðingur og meistaranemi í HÍ sem fundum nokkur bú. Af stærð þeirra má ráða að þeir hafa verið þar lengi, eða amk 5 ár. Það verður að teljast gott miðað við veðurfar okkar hér á norðurhjara veraldar að geta lifað af og dafnað hér, kannski er það til marks um þetta hlýnandi veðurfar sem margir hafa talað um og nefnt undanfarinn ár… :)

Þeir Marco Mancini meistaranemi og Andreas Guðmundsson grunnnemi í líffræði eru okkar helstu sérfræðingar í maurum og heldur Andreas úti ansi góðri síðu um þá maura sem hér eru að finna.

https://maurar.hi.is/blokkumaurar/

Gestamotti

Latnenskt heiti: Endrosis sarcitrella
Enskt heiti: White-shouldered house moth
Kjör aðstæður: Lífrænn fatnaður
Líftími: 1 ár
Meinsemd: Nærist á ull, loðskinni, öðrum lífrænum fatnaði og flestum matvælum
Afgreiðsla: Ein koma ~1 klst
Nánar:
Fullvaxinn Gestamotti (Endrosis sarcitrella) er með 15 - 25 mm vænghaf. Hann er með fölan gullbrúnann búk og minnir á fatamöl. hann er þó auðþekkjanlegur frá honum vegna mjög áberandi hvíts höfuðs og axla. Lirfur vaxa upp í 15 mm og púpur eru ljósbrúnar umluknar silkimjúkum vef. Þetta meindýr er að finna í matargeymslum og á heimilum. Gestamottinn er alvarlegt meindýr á vefnaðarvöru og matvælum.

Um 200 eggum er orpið í nálægð við eða á fæðuuppsprettu og þau klekjast út á 1 til 4 vikum. Lirfurnar ná fullri stærð á 1 til 5 mánuðum eftir hitastigi. Fullvaxta og kynþroska einstaklingar koma svo fram eftir að hafa legið í púpustiginu í 1 mánuð og lifa í 2 - 3 vikur.

Meðferð með skordýraeitri er árangursrík. Endurteknar meðferðir geta þó oft reynst nauðsynlegar. Allt hveiti og kornmeti ætti að geyma í lokuðum ílátum og þar sem verið er að berjast við Gestamotta gæti þurft að frysta fatnað og halda öllu eins hreinu og kostur er með reglulegum þrifnaði. Gott væri einnig að setja fatnað í plastpoka á meða verið er að vinna á meindýrinu